Jaskra i zaćma to dwie najczęściej występujące i pośrednio powiązane ze sobą choroby oczu, które przez różnorodne organizacje ochrony zdrowia uznawane są za największych złodziei wzroku wśród osób starszych. Choć przebiegają zupełnie inaczej i dają zupełnie inne objawy, częstotliwość ich występowania, zagrożenia dla zdrowia i podstawowa grupa ryzyka są łudząco podobne. Czym charakteryzują się obydwie choroby i czy można się przed nimi uchronić?
Jaskra a zaćma – podstawowe cechy chorób wzroku
Zaćma jest chorobą, której centrum skupia się wokół soczewki oka. Zarówno wiek, jak i czynniki zewnętrzne (w tym różne choroby przewlekłe) mogą powodować, że soczewka straci swoją naturalną elastyczność i zacznie mętnieć, powodując zaburzenia ostrości widzenia i stopniowo obniżając możliwości wzrokowe osoby chorej aż do całkowitej utraty wzroku. To jedna z tych chorób, które choć występują naprawdę często, w dalszym ciągu nie znalazły swojego farmakologicznego sposobu na leczenie – jedynym sposobem by pozbyć się zaćmy jest jej zoperowanie.
Jaskra, czyli druga z najczęściej występujących chorób wzroku najczęściej utożsamiana jest ze zbyt wysokim ciśnieniem wewnątrz gałki ocznej, choć w istocie związana jest także z uszkodzeniami nerwu wzrokowego i siatkówki oka w związku z nieprawidłowym przepływem cieczy wewnątrz oka. Podobnie jak zaćma, jaskra pojawia się często dopiero po 50 roku życia i wynika z coraz częstszych w tym wieku problemów z nadciśnieniem tętniczym, układem krążeniowo-oddechowym, migrenowymi bólami głowi czy stosowanymi lekami. Jaskrę mogą wywołać także bardzo duże wady wzroku (i rozbieżności wad pomiędzy jednym a drugim okiem), urazy gałki ocznej oraz przebyte operacje na oczach. Co ciekawe, jaskra jest jednym z najczęściej występujących powikłań po operacji zaćmy, choć oczywiście dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod leczenia zaćmy częstotliwość jej występowania nie jest w tych sytuacjach zbyt wysoka.
Objawy jaskry i zaćmy – jak rozpoznać choroby i kiedy udać się do okulisty?
Wśród najważniejszych różnic pomiędzy jaskrą a zaćmą można z pewnością wymienić objawy, z jakimi kojarzone są te choroby. W przypadku zaćmy, słabnięciu i starzeniu się soczewki może towarzyszyć charakterystyczne mętnienie, widoczne w niektórych przypadkach jako zmieniająca barwę na mleczno-szarą źrenica. Osoby cierpiące na zaćmę przestają z czasem widzieć ostro, a kształty i krawędzie obserwowanych zarówno z bliska jak i z daleka przedmiotów zaczynają się rozmywać. Zaćma jest przy tym chorobą postępującą, a objawy z czasem nasilają się i znacząco obniżają komfort życia. Należy pamiętać też, że nieleczona zaćma może doprowadzić do całkowitej ślepoty – jej objawów nie należy w żadnym wypadku bagatelizować.
Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, czyli podstawowy efekt jaskry jest dość łatwe do zauważenia przez pacjenta, choć objawy choroby różnią się nieznacznie w zależności od rodzaju choroby. Lekarze rozróżniają dwa warianty choroby: jaskrę ostrą, w przypadku której pacjenci uskarżają się przede wszystkim na silne bóle oczu i głowy, widzenie kolorowych obręczy wokół źródeł światła, nudności oraz wymioty, a nawet migreny; oraz jaskrę podostrą, która ma znacznie łagodniejszy przebieg, a jej objawy mogą pojawiać się i znikać zależnie od dnia. Podobnie jak zaćma jest jednak chorobą postępującą, uszkadzającą nerw wzrokowy i siatkówkę oka – nieleczona doprowadzi do całkowitej utraty wzroku.
Sposoby leczenia jaskry i zaćmy
Zarówno zaćma, jak i jaskra powodują ciągłe pogarszanie się jakości wzroku i nieleczone mogą doprowadzić do naprawdę poważnych konsekwencji w postaci całkowitej utraty wzroku oraz ogromnego dyskomfortu w życiu pacjenta. Podjęcie leczenia jest tu więc niezbędne, a im szybciej zapadnie decyzja o leczeniu, tym lepiej z punktu widzenia pacjenta i jego szans na odzyskanie pełnej sprawności wzrokowej.
W przypadku zaćmy, jedyną skuteczną metodą leczenia będzie poddanie się operacji usunięcia zmętniałej soczewki i zastąpienia jej nową soczewką wewnątrzgałkową, wykonywane zarówno w ramach NFZ jak i w placówkach prywatnych oraz zagranicznych. Jaskrę leczy się początkowo farmakologicznie, za pomocą specjalnych kropli obniżających ciśnienie wewnętrzne oka, choć w wypadku pogłębiania się choroby konieczne może okazać się leczenie operacyjne i terapia laserowa.
